Wat is een stikstofberekening?

Een stikstofberekening is een technische analyse waarbij in kaart wordt gebracht hoeveel stikstofdepositie een bepaald project veroorzaakt op beschermde natuurgebieden, de zogenaamde Natura 2000-gebieden. Deze berekening is essentieel geworden bij het aanvragen van een omgevingsvergunning voor projecten die mogelijk stikstof uitstoten, zoals woningbouw, infrastructuur, industrie of agrarische activiteiten.

De stikstofberekening gebeurt meestal met behulp van de AERIUS Calculator, een rekeninstrument dat door de overheid is ontwikkeld en verplicht is gesteld voor dergelijke analyses.

Wanneer is een stikstofberekening verplicht?

Je bent verplicht een stikstofberekening aan te leveren bij de aanvraag van een omgevingsvergunning als:

Je project stikstof uitstoot (bijvoorbeeld door verkeer, machines of bouwactiviteiten);

Er een risico bestaat op stikstofdepositie op nabijgelegen Natura 2000-gebieden;

Je project plaatsvindt in de buurt van een kwetsbaar natuurgebied;

Je een bestemmingsplan wijzigt dat extra stikstofemissie mogelijk maakt.

In sommige gevallen is er sprake van "significante effecten" op natuur, zelfs bij lage uitstoot. Daarom moet je altijd een stikstofanalyse uitvoeren of laten uitvoeren, tenzij je met zekerheid kunt aantonen dat de uitstoot nul is.

Waarom is deze berekening zo belangrijk?

Sinds de uitspraken van de Raad van State (onder andere het PAS-arrest van 2019) is het niet meer toegestaan om stikstofdepositie vooraf "weg te salderen" zonder passende beoordeling. Dit betekent dat je als initiatiefnemer moet bewijzen dat je project geen negatieve effecten heeft op Natura 2000-gebieden. De stikstofberekening is daarvoor het belangrijkste bewijsstuk.

Zonder deze berekening:

Wordt je vergunningaanvraag niet in behandeling genomen;

Loop je risico op juridische procedures;

Kun je verantwoordelijk worden gehouden voor natuurschade.

Stikstofberekening en de Omgevingswet

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet in 2024 is het proces rond vergunningverlening veranderd. De stikstofberekening is nu een integraal onderdeel van het omgevingsplan en de milieueffectanalyse. De nadruk ligt meer dan ooit op een integrale benadering van ruimtelijke plannen.

In de praktijk betekent dit:

Vroegtijdig stikstofonderzoek uitvoeren in de planfase;

Goed documenteren en motiveren in het Omgevingsloket;

Samenwerken met ecologen, juristen en AERIUS-experts.

Wie voert de stikstofberekening uit?

Hoewel iedereen in theorie de AERIUS Calculator mag gebruiken, is het in de praktijk verstandig om een specialist in te schakelen. Fouten in invoergegevens of interpretatie kunnen leiden tot afwijzing van de vergunning of juridische procedures. Een ervaren adviseur:

Kent de werking van AERIUS door en door;

Weet welke jurisprudentie van toepassing is;

Kan helpen bij alternatieven als intern of extern salderen;

Levert een rapportage die voldoet aan de eisen van bevoegd gezag.

Intern salderen, extern salderen en ADC-toets

Als uit de stikstofberekening blijkt dat er wél stikstof wordt uitgestoten, zijn er drie opties:

1. Intern salderen

Je compenseert de stikstofemissie binnen je eigen locatie door bijvoorbeeld andere emissiebronnen te reduceren.

2. Extern salderen

Je koopt stikstofruimte van een andere partij (bijvoorbeeld een stoppende boer), mits aan strenge voorwaarden wordt voldaan.

3. ADC-toets

Als het project van dwingende reden van openbaar belang is, en er geen alternatieven zijn, kan je een ADC-toets doorlopen. Dit is echter een zware en risicovolle procedure.

Veelgemaakte fouten bij stikstofberekeningen

Verkeerde invoer in AERIUS (bijvoorbeeld voertuigcategorieën);

Geen rekening houden met cumulatieve effecten;

Vergeten tijdelijke stikstofemissies (bijvoorbeeld tijdens de bouw);

Onvolledige rapportages zonder motivatie.

Tip: Laat je stikstofrapport controleren door een jurist of ecologisch adviseur voordat je het indient bij het bevoegd gezag.

Conclusie: neem stikstof serieus bij je vergunningaanvraag

Een stikstofberekening is anno 2025 een essentieel onderdeel van elke omgevingsvergunning met potentiële milieueffecten. Door tijdig en zorgvuldig te werken, voorkom je vertraging, juridische problemen en afwijzing van je aanvraag. Of je nu een woningbouwproject start, een bedrijf uitbreidt of een agrarisch plan ontwikkelt: stikstof is een factor die je niet kunt negeren.

Laat je adviseren door experts, werk met actuele gegevens en neem de AERIUS-berekening serieus. Alleen dan maak je een realistische kans op een vlotte vergunningverlening.

Hulp nodig bij jouw stikstofberekening? Bij Aeriusadvies.nl helpen we initiatiefnemers dagelijks met betrouwbare stikstofanalyses, heldere rapportages en deskundige begeleiding in het vergunningentraject. Neem vrijblijvend contact met ons op voor een adviesgesprek.